donderdag 25 februari 2016

Waarom Veganisme? De Dieren

Een tijdje geleden vertelde ik je al over wat veganisme nu precies is. Want eet een veganist nu wel of geen kaas? Loopt een veganist wel eens op leren schoenen? En is veganisme een religie? Voor antwoorden op die vragen verwijs ik je naar mijn artikel "Wat Is Veganisme?". Heb je geen zin om het hele artikel te lezen? Dan is het in ieder geval van belang dat je de definitie van veganisme kent voordat je hier verder leest. De Vegan Society hanteert de volgende definitie:

"Veganisme is een manier van leven die, voor zover als mogelijk en uitvoerbaar, alle vormen van exploitatie van en wreedheid tegen dieren voor voeding, kleding en overige doeleinden probeert te vermijden."

De komende tijd zal ik regelmatig de redenen uitlichten waarom zoveel mensen bereid zijn hun levensstijl om te gooien. Dus stay tuned! Vandaag begin ik meteen met de belangrijkste. Voor veel veganisten zijn de dieren zelf namelijk de hoofdreden om dierlijke producten zoveel mogelijk te vermijden. Regelmatig vragen mensen mij waarom ik vegan ben. Vaak komt dat ter sprake wanneer ik gezellig met mensen zit te eten en ik iets anders op mijn bord heb liggen dan de rest. Op dat soort momenten probeer ik de discussie meestal uit de weg te gaan, door in heel algemene termen te vertellen dat ik het niet over mijn hart kan verkrijgen om een dier te laten doden, terwijl ik als mens geen dierlijke producten nodig heb om te overleven. Ik heb gemerkt dat als men over "koetjes en kalfjes" wil praten, je de echte koetjes en kalfjes er voor de lieve vrede beter buiten kunt laten. En met reden, want wanneer je echt weet wat er allemaal met dieren gebeurt voordat zij, of hun "producten" als koteletje, omelet of stuk kaas op je bord terecht komen, vergaat de eetlust je meteen en daar hoef je niet eens per se een dierenvriend voor te zijn. Zelf ben ik bijvoorbeeld helemaal niet zo'n dierenvriend. Een spinnende poes doet mijn hart sneller kloppen, maar een blaffende hond of een groepje ganzen kunnen me echt de stuipen op het lijf jagen en dan heb ik het nog niet eens gehad over slangen, schorpioenen, haaien en dat soort lieve dieren.

Veganisme gaat wat mij betreft daarom ook veel verder dan "zielig voor de dieren". Zielig heeft iets kinderlijks en naïefs in zich. Het gaat hier echter niet om meeleven en het hebben van een groot hart, maar om een morele keuze, over rechtvaardigheid en het ethisch afkeuren van de wijze waarop er met dieren omgegaan wordt. Dat is duidelijk iets anders en het kan daarom ook best zijn, dat je nu liever af wil haken met lezen. Ik voelde me ook altijd ongemakkelijk worden als ik te diep over de ethische gedachten achter het wel of niet eten van vlees ging nadenken. Dat is niet uitzonderlijk: een ethisch besef doet namelijk een groter appèl op je geweten dan een vrijblijvend meeleven. Toch hoop ik natuurlijk dat je blijft hangen. Ik beloof je dat ik geen rare plaatjes zal laten zien (ok, op dat gekke plaatje over melk na dan)!

Vlees is gemaakt van dieren

Bron afbeelding


Dûh, natuurlijk is vlees gemaakt van dieren. Ondanks dat ik dit al van jongs af aan wist, kwam het besef hiervan pas toen één van mijn katten bij me op schoot sprong. Ik zat haar lekker te knuffelen en bedacht me dat ze ondanks haar moeilijke start als zwerfpoesje, op dit moment al spinnend en knedend waarschijnlijk heel gelukkig was. Vervolgens kwam er een gedachte in mij op die mijn leven op zijn kop zette: wat nu als ik mijn lieve Imme zou doodmaken en opeten? Zou dat gerechtvaardigd zijn? Ze had toch een heerlijk leventje gehad? Ik vond dat zo'n nare gedachte om haar met doorgesneden keel en ontleed op mijn bord voor te stellen, dat ik nu nog steeds bijna naar het toilet moet rennen om me van mijn maaginhoud te ontdoen. Vanaf dat moment kwam ik tot de conclusie dat hoeveel sterren er ook op een in vacuüm opgebaard dierenlijkje in de supermarkt geplakt zouden zitten, ik het niet meer wilde dat een levend wezen dat geknord, getokt of geloeid had en dat blij, boos, bang en verdrietig was geweest, voor mij doodgemaakt zou worden.

Wat ik me, met mijn lieve poes op schoot ook bedacht was, dat iedereen die haar ook maar iets aan zou doen, in Nederland gelukkig bestraft wordt, maar dat de mishandeling die miljoenen dieren dagelijks in Nederland overkomt in opdracht van ons allemaal, gewoon mag. Ik vond dat zo oneerlijk! Als ik de kippen van de buurman de keel door zou snijden, dan zou ik terecht veroordeeld worden, maar als de slachterij de kippen zou doodmaken, dan gebeurt er niks. En dat terwijl die kippen niet alleen zomaar gedood worden, maar ook nog eens maanden lang mishandeld zijn, omdat ze zo snel groeien dat ze door hun pootjes zakken, ze zo dicht op elkaar gepropt zitten dat ze erg vatbaar worden voor ziektes (een deel van de kippen overlijdt al in de stal, voordat ze ook maar naar de slachterij gebracht kunnen worden) en het enige daglicht wat ze zien, te zien is als ze getransporteerd worden van de boerderij naar de slachterij. Ik heb nu kippen als voorbeeld genomen, maar ook koeien, varkens, schapen en geiten leven zulke miserabele levens (ook in de biologische sector), om nog maar niet te spreken over de manier waarop ze ten einde komen. Geen enkel dier wil sterven. De geur van bloed en angst en de kreten van soortgenoten dringen ook door bij de dieren die in de wachtrij staan. Veel dieren raken zo gestresst dat ze stokstijf blijven staan, of juist op de vlucht willen slaan. Vluchten kan echter niet en geen enkel dier dat bij de slachterij is aangekomen ontkomt aan zijn of haar lot. Sommige dieren sterven meteen, andere blijven nog een tijdje bij bewustzijn. Voor hen is het leed niet meteen geleden. Ik moet er niet aan denken dat ik mijn lieve poezenmeisjes naar de slachterij zou moeten brengen, waarom zou ik dat andere dieren dan aandoen?

Vissen zijn ook dieren

Bron afbeelding


Regelmatig hoor je van mensen: ik ben vegetariër, maar ik eet wel vis. Vissen zijn echter ook dieren en er is wetenschappelijk bewezen dat zij gevoel hebben. Dat vissen geen pijn zouden kunnen voelen is een mythe die tot op de dag van vandaag nog leeft. Vissen zijn misschien minder knuffelig dan een biggetje of een lammetje, maar als knuffeligheid een criterium zou zijn om te beslissen of iemand mag blijven leven of dood zou moeten, dan had ik al lang geleden ter dood gebracht moeten worden. Ik houd namelijk helemaal niet zo van knuffelen.

Maar voor melk hoeft de koe toch niet dood?

Bron afbeelding
Als kind dacht ik dat koeien gewoon altijd melk gaven, niet zo'n gek idee, want dat is wel hoe het vaak voorgesteld wordt in kinderboekjes: blije koeien die zich graag laten melken. De praktijk is echter anders. Net als mensen, geven koeien namelijk alleen melk als ze een kleintje hebben gekregen. Dit geldt ook voor andere zoogdieren als olifanten, geiten, honden, leeuwen, ratten etc. Het is moeilijk voor te stellen om hondenmelk te gaan drinken en om eerlijk te zijn, spreekt het idee om nu nog mensenmelk te drinken me ook niet erg aan. Toch vinden we het drinken van koeienmelk heel normaal, terwijl het eigenlijk iets heel raars is. Koeienmelk is namelijk voor koeienbaby's gemaakt. Het feit dat ik op volwassen leeftijd niet goed tegen melk kan is daarom ook eigenlijk iets heel natuurlijks: ik ben geen baby meer en al helemaal geen kalfje.

Bron afbeelding
Om een koe melk te laten geven, moet ze eerst zwanger worden gemaakt. Dit gebeurt door kunstmatige inseminatie. 9 Maanden later is het blijde moment daar en wordt de koe moeder van haar lang verwachte kalfje. De bevalling is net als bij mensen een hele klus en de koe is na afloop uitgeput, maar dolblij dat ze eindelijk haar kleintje mag ontmoeten... Toch wordt haar kalfje haar heel snel ontnomen en wordt het in een kleine ruimte afgezonderd van de moeder. Vaak loeit de moeder nog dagen verdrietig om haar kleintje. Als het kalfje een stiertje is, wordt het naar de mesterij gebracht, waar hij klaar wordt gemaakt voor de slacht. Kalfsvlees wordt gezien als een delicatesse en ook voor kaas is het vaak nodig om een kalfje te laten slachten: stremsel (wat vaak gebruikt wordt om de melk te stremmen) is een bijproduct van de slacht en komt uit de vierde maag van een kalf. De kans is groot dat als je een glas melk drinkt, het kindje van de koe die jouw melk verzorgt heeft, al dood is. De koeien zin zo gefokt dat ze veel meer melk geven dan dat een kalfje normaal nodig heeft. Dit leidt regelmatig tot ontstoken en pijnlijke uiers. Als de productie van een koe afneemt, wordt ook zij geslacht.

Eieren zijn toch niet bevrucht?

Bron afbeelding


Nee, over het algemeen zijn eieren niet bevrucht (alhoewel er onlangs in Drenthe iemand "moeder" is geworden van een stel supermarktkuikentjes), maar dat betekent nog niet dat er geen dieren hoeven te leiden en sterven bij de productie van eieren. De bekende vraag: wat was er het eerst, de kip of het ei, is hier ook van toepassing: om eieren te kunnen leggen zijn er kippen nodig. Die kippen moeten ook weer ergens vandaan komen: uit eieren. In dit geval dus wel bevruchte eieren. Voor de industrie zijn echter alleen hennetjes interessant. Haantjes brengen (behalve dan de haantjes die gehouden worden om de eieren te kunnen bevruchten) niets op. Het is echter te duur om al een soort voorselectie op geslacht te maken voordat eieren bevrucht en uitgebroed worden. Daarom wordt er pas geselecteerd tussen haantjes en hennetjes wanneer de eieren al uitgekomen zijn. Wij hadden op de basisschool ieder jaar een kooitje met kuikentjes. Lieve zachte pluizebolletjes op een bedje van stro, onder een warmtelamp (wat ook iets aparts is, want kuikentjes horen eigenlijk lekker bij mama-kip te zijn). Van de juf moesten we heel voorzichtig met ze doen, want ze waren erg breekbaar. Toch zijn ze in de industrie niet zo lief met die kleine schatjes als wij op de basisschool geleerd hebben. Hennetjes worden er namelijk uit gepikt om uit te groeien tot legmachines en haantjes worden  meteen door de shredder gehaald.

Voor de hennetjes die wel door het selectieproces gekomen zijn is het dagelijks bestaan heel stressvol. Kippen wonen in grote getale op de boerderij namelijk veel te dicht op elkaar, zo dicht dat ze elkaar pikken en elkaar daarmee flink kunnen verwonden. In de reguliere pluimveehouderij worden de snaveltjes van kippen daarom afgekapt. Dit gebeurt zonder verdoving en dat terwijl de snavel voor kippen hetzelfde is als onze handen. Stel je voor dat jouw vingers er zomaar afgehakt zouden worden! Biologische kippen ondergaan dit lot niet, maar ook voor hen is het niet vrijheid blijheid. Zij zitten nog steeds zo dicht op elkaar, dat ze elkaar (met hun behouden snavels) dus flink pikken, soms tot de dood erop volgt. Ach ja, ze kunnen tenminste naar buiten denk je dan, maar ook dat is geen pretje voor veel kippen. Kippen zijn namelijk best bang aangelegd en kippen die achter in de stal zitten, durven daarom ook niet langs die hele menigte van kakelende en pikkende soortgenoten, waardoor dus maar een klein gedeelte van de kippen naar buiten komt.

De eieren die de kippen leggen zijn trouwens het gevolg van ovulatie en menstruatie. Je eet dus eigenlijk gewoon de ongesteldheid van een kip mmmm. Overigens kun je je voorstellen dat het geen pretje is voor het lichaam om iedere dag ongesteld te zijn. Het is dan ook niet de natuurlijke staat van een wilde kip, de kippen die in de legindustrie wonen zijn op deze manier gefokt. Het mag dan wel grote financiële voordelen opbrengen om kippen iedere dag een ei te laten leggen, heel goed voor de kip is het niet. Stel dat een mens iedere dag ongesteld is, dan loopt ze meerdere tekorten op, waaronder een ijzertekort. Ook kippen lopen tekorten op door het vele menstrueren, met name een tekort aan kalk komt vaak voor. Als kippen minder "productief" worden, worden ze net als melkkoeien geslacht en vervangen door jongere exemplaren. Een beetje zoals mannen met een ernstige midlife crisis ook nog wel eens doen, met als uitzondering dat de meeste mannen hun oude chickies niet zomaar afmaken.

Bron afbeelding


Ik ben nu in vogelvlucht langs een aantal veelvoorkomende producten gegaan en heb daarbij nog niet eens aandacht kunnen besteden aan dingen als gelatine, honing, leer, wol en bont. Om nu alles bij langs te gaan voert te ver voor een introductie, maar ik zal zeker nog eens terugkomen op de ethiek van losse producten. De hoofdreden is echter wel duidelijk: het is niet rechtvaardig om een dier te laten lijden, alleen maar voor jouw eigen genot en dat terwijl er talloze alternatieven zijn. Dieren bestaan namelijk niet om ons te dienen, net zo min als vrouwen er zijn om mannen te dienen of zwarten om blanken te dienen. Iedere keer dat je een stuk vlees, vis, zuivel of ei eet, draag je bij aan een onrechtvaardige behandeling en dood van wezens die kunnen voelen. Want uiteindelijk telt het niet of een dier net zo is als wij, of dat hij net zo intelligent is als wij, maar dat hij kan voelen en daardoor kan lijden. Het enige wat ons als mens echt onderscheidt van andere dieren, is dat wij een morele keuze kunnen maken en zeker in onze huidige maatschappij van overvloed is het maken van die keuze ook niet meer moeilijk. Op mijn blog zal ik je op de hoogte brengen van alles wat te maken heeft met een veganistische levensstijl, van veganistische mascara, tot recepten voor kersencake of pasta met rodewijnsaus. Veganisme hoeft dus niet lastig of duur te zijn. De enige spijt die je zult hebben, is de spijt dat je niet eerder veganist bent geworden. Niets smaakt namelijk lekkerder dan een goed geweten.

2 opmerkingen: